26. Afscheid van het klooster

Gisteren heb ik afscheid genomen van het klooster en ben weer naar Caïro teruggekeerd. De afspraak was dat ik om twaalf uur door de chauffeur van het 'landelijk dienstencentrum' opgehaald zou worden, en om kwart voor twaalf draaide hij inderdaad het terrein op.
Van Benjamin, de kok, kreeg hij nog snel wat te eten aangeboden, en daarna vertrokken we. We deden er twee en een half uur over tot aan de rand van Caïro, en daarna nog eens twee en een half tot het gastenverblijf van de Anglicaanse kerk waar ik voor de komende vier weken weer onderdak gevonden heb. Caïro lijdt al dagelijks aan een verkeersinfarct!
Toen ik een maand geleden aan iemand van de duitstalige Rotary club vertelde dat ik naar het klooster van Paulus zou gaan, merkte hij op dat het er daar 'nogal Egyptisch' aan toe ging. Inmiddels kan ik bevestigen dat dat een heel treffende omschrijving van het leven in dit klooster is.
Je merkt het al aan uiterlijke dingen. Allerlei dingen worden ter plekke georganiseerd of opgelost. Als ik stroom nodig heb voor een buitenlampje op een plaats waar er nog geen is, dan trek ik van elders even twee draadjes door en schroef een fitting aan de muur. Kroonsteentjes zijn hier onbekend, dus je draait de koperen kernen van twee stukjes draad in elkaar en plakt er wat tape omheen. Een ander voorbeeld: als er een grote kier is tussen het stuk glas van een raam en de sponning, dan doe je er toch gewoon een stuk dubbelgevouwen krantenpapier tussen?
Bij het bouwen van dingen wordt er ook niet op de centimeter nauwkeurig gewerkt. Je doet de dingen zo dat het wel ongeveer klopt. En vervolgens wacht je af of er zich een probleem voordoet. Is dat het geval, dan los je het ter plekke even snel op, maar je gaat niets overhoop halen wat niet persé aangepakt hoeft te worden.
Maar het 'Egyptische' karakter van dit klooster betreft niet alleen uiterlijke dingen. In de tijd dat ik in het klooster was moest ik voor bezoek uit naburige kloosters uitwijken, van een opgeknapte kamer naar een kamer die nog maar half af was. Da'oed, mijn gastenpater betuigde vele malen zijn spijt daarover, maar toen de andere gasten weer weg waren, zag ik hem vijf dagen lang niet en heb tenslotte zelf het manusje-van-alles (Michaël, de albino, weet u nog?) in het Arabisch aangesproken en geregeld dat ik naar mijn oude kamer terug kon. Omdat Benjamin, de kok voor wie hij ook allerlei hand- en spandiensten verricht, op dat moment een paar dagen weg was, had hij het rijk alleen. Dat betekende in de praktijk dat hij in zijn kamertje naast de poort van het terrein zat en de hele dag muziek luisterde – met oorschelpjes in, zodat hij meestal niet hoorde wanneer iemand met een auto het terrein op of af wilde. Nadat ik hem gevraagd had of ik over kon huizen, moest hij eerst nog de rommel van de laatste gasten opruimen, want die had hij gewoon laten liggen, hoewel hij dus zeeën van tijd had.
In het begin van mijn verblijf in het klooster had ik Da'oed verteld van de brief die u mij meegegeven hebt, en van de bloembollen, die mooi zouden staan in de tuin van het klooster. Hij deed er niets mee. Toen ik hem er een of twee dagen later weer op aansprak vertelde hij dat hij vond dat ik dat eigenlijk persoonlijk aan de abt moest overhandigen. In het vervolg heb ik hem meermaals eraan herinnerd dat ik nog een ontmoeting met abt Daniël wilde hebben om mijn gastgeschenk te overhandigen, maar het is er nooit van gekomen. (Uiteindelijk heb ik één en ander de avond vóór mijn vertrek aan Da'oed gegeven om het in mijn (resp. uw) naam aan de abt te overhandigen.) Zo was het dan ook niet verrassend dat ik van Da'oed geen afscheid heb kunnen nemen, omdat ik hem de hele morgen voor mijn vertrek niet gezien heb. Jammer is dat wel, want Da'oed is een ontzettend aardige jongen en een zeer toegewijde monnik. Ik heb de indruk dat de abt ook erg op hem gesteld is.
De mensen van de landelijke kerk die me naar het klooster begeleid hadden, spraken er over dat dit klooster volgens hen in zoverre een goede keus was, dat het Paulus-klooster een heel 'spiritueel' klooster is. Ook dat kan ik bevestigen. De persoonlijke toewijding aan God speelt er een grote rol. Van een geregeld kloosterlijk samenleven is er daarentegen niet zoveel sprake. Natuurlijk heb je elkaar nodig, maar iedereen is toch vooral met zijn eigen dingen – geloofsbeleving en vroomheid – bezig.
Willemien Kampman voelde dat aan toen ze in een reactie de indruk tot uiting bracht dat ik eigenlijk vooral gedoogd werd. Dat klinkt wel erg onvriendelijk en zo voelde het ook niet, maar feitelijk klopt het wel een beetje.
Toch heb ik me in het klooster thuis gevoeld. De missen waren niet spectaculair anders dan wat ik van de kerk hier in Zamálek al kende. Maar de getijden die ik in de laatste week ben gaan bezoeken, ademden een meer innige atmosfeer. En ook de gesprekken met Da'oed waren waardevol.
Het was goed dat ik er royaal de tijd voor heb genomen om het kloosterleven te leren kennen. Maar ik kan gerust zeggen dat ik het na drie weken wel zo ongeveer gezien had. Van Da'oed heb ik het gebedenboekje gekregen dat voor de verschillende gebedstijden gebruikt wordt, en hij heeft me ook geluidsopnamen gegeven van die verschillende gebeden. Als ik daarmee vertrouwd ben geraakt en de Arabische tekst heb leren verstaan, pas dan heb ik een punt bereikt waarop het weer zinvol is om het klooster te bezoeken. Maar daarheen is het nog een lange weg.