21. In het klooster

Over het leven in het klooster ben ik nog niet zo heel veel te weten gekomen. Eigenlijk alleen datgene wat ik met eigen ogen zie. Zo heb ik nog niet de cel van Anba Daoed gezien en weet ook nog niet of er wel een kloosterbibliotheek is (bedankt voor de tip, Wilma!). Maar dat komt nog wel. Vooralsnog slaap ik opvallend veel (regelmatig nachten van 9 uur, terwijl ik thuis zelden meer dan zeven uur slaap, eerder minder). Verder ga ik weinig van het terrein af. Het kloostercomplex is erg groot, het is eigenlijk een klein dorp, en dan ook nog verspreid over een groot oppervlak. Het lastige is alleen dat ik ondergebracht ben in het gedeelte waar de bijzondere gasten van de abt (die tevens bisschop is) verblijven. Het maakt de indruk dat het een terrein is waar ook wel eens conferenties gehouden worden. In één van de boeken over de geschiedenis van het kloosterleven in Egypte las ik in het voorwoord dat de artikelen de uitwerking zijn van voordrachten tijdens een conferentie en dat die conferentie plaats vond in een klooster. Er vinden –dat had ik eerder al ergens gelezen – ook wel eens oecumenische besprekingen plaats in kloosters.
Het lastige is dus dat ik ondergebracht ben op dat terrein voor bijzondere gasten want dat terrein is met een eigen poort afgesloten en van die poort heb ik geen sleutel. Als ik dus aan de wandel ga moet ik bij terugkomst altijd Anba Benjamin uit de keuken bellen om de poort voor mij open te doen. Maar ik ga er van uit dat ik nog wel een aantal keren met Anba Daoed op stap zal gaan en dan kan ik hem vragen om mij ook wat meer van het terrein te laten zien.
Wat ik wel zeer regelmatig meemaak is de liturgie. Sinds afgelopen maandag moet (...) Anba Daoed elke middag om 14.00 als diaken dienstdoen in een mis die door de abt – abt Daniël – gelezen wordt. Tot nu toe ben ik elke dag met hem mee geweest. Ook hier ontvang ik natuurlijk geen brood en wijn omdat ik nog steeds niet tot de orthodoxe kerk behoor. Maar de abt is zeer vriendelijk, wordt eigenlijk gaandeweg vriendelijker. Tijdens de mis legt hij op een bepaald moment zijn hand op het voorhoofd van de misgangers en maakt met zijn duim een kruisteken (zoals ik dat ook doe bij de bevestiging van ambtsdragers of bij de [in]zegening van een huwelijk). De eerste dag werd ik overgeslagen, maar sinds de tweede dag keert hij zich uitdrukkelijk naar mij toe en verwacht dat ik naar voren kom om deze zegen te ontvangen.
Er is een opmerkelijk gebruik, dat ik in de kerk in Zamálek al waargenomen had: de kerkgangers krijgen na de mis een broodje mee naar huis. Dat is niet zomaar een broodje maar het is hetzelfde brood als ook voor de mis wordt gebruikt. Het is rond en er is een stempel opgedrukt; de smaak is zoet, ongeveer zoals van witte puntjes bij ons, maar alleen is het deeg wat steviger. Sinds afgelopen dinsdag krijg ik nu ook een heel brood mee van de abt, terwijl Anba Daoed en Anba Magdi, een andere dienstdoende diaken met een grote Stalin-snor, het elk met een half brood moeten doen.
Eergisteren had de abt – waarschijnlijk in zijn functie als bisschop – een bespreking met een priester. Ze waren met de auto naar het terrein gekomen waar ik ook verblijf. Toen ze weer naar de auto liepen zwaaide de abt naar me en ik beantwoordde deze groet met een vrolijk 'goedemorgen!' (van Anba Daoed heb ik namelijk geleerd dat je hier in het klooster de hele dag 'goedemorgen' tegen elkaar zegt). Maar even later kwam Anba Daoed op een drafje naar me toe gelopen en vertelde me dat de abt liet vragen of ik mee wilde naar de kerk; dan kon ik in de auto meerijden.
Inmiddels begin ik steeds meer van de liturgie te begrijpen. Dat komt niet in de laatste plaats omdat de abt de mis heel langzaam en duidelijk voordraagt. Hier wordt niets afgeraffeld, wat ik een andere monnik in een ochtendviering wel heb horen doen. Ik denk dat ik vandaag maar eens het boek met het tafelgebed mee zal nemen dat ik afgelopen zomer in Duitsland gekocht heb. Ik ben benieuwd of ik dan het verloop van de liturgie in het boek kan bijhouden.