17. Vijfduizend jaar oud, maar nog springlevend

De oudste geschreven teksten van de mensheid stammen – voor zover bekend –uit ongeveer 3.000 voor Christus. Ongeveer tegelijkertijd schijnt men in Egypte en in Mesopotamië te zijn begonnen om boodschappen op te schrijven. In Mesopotamië komt de eer om het schrift uitgevonden te hebben, toe aan de Sumeriërs. De schrifttekens die zij bedachten werden al spoedig (dat wil zeggen: na een paar honderd jaar ...) door een volk met een heel andere taal gebruikt, dat in hun omgeving leefde. De taal van dat volk – het Akkadisch – is verwant met het Arabisch en het Hebreeuws.
Het Sumerisch was rond 2.000 voor Christus geen levende taal meer. Maar een aantal woorden uit het Sumerisch bleef in het Akkadisch (en andere talen) wel voortleven, in de vorm van leenwoorden.
Het eigenaardige van leenwoorden is dat ze in de ontlenende taal vaak een andere betekenis krijgen dan ze in hun oorspronkelijke taal hadden. Zo is het Nederlandse woord 'bolwerk' in het Frans overgenomen als 'boulevard'. Nu is een boulevard (dat woord hebben wij vervolgens met zijn nieuwe betekenis weer uit het Frans teruggehaald, maar daar gaat het hier nu even niet over) ook wel een soort bolwerk, maar het is als met de koe en het dier: een koe is wel een dier, maar niet ieder dier is een koe. Een boulevard is wel een bolwerk, maar niet ieder bolwerk een boulevard.
Zo was er in het Sumerisch een woord dat letterlijk 'groot huis' betekende, in het Sumerisch 'e-gal', en waarmee het paleis van de koning aangeduid werd. In het Akkadisch werd dat overgenomen als 'ekalloe' en het kwam ook in het Hebreeuws terecht. Daar werd het 'heekaal' en de betekenis van dat Hebreeuwse woord 'heekaal' was 'tempel'.
In het Arabisch kent men het woord 'heekal' ook. Daar wordt het gebruikt voor de heilige ruimte in de kerk waar het altaar staat en de mis gelezen wordt. Een woord van vijfduizend jaar oud, dus, maar nog springlevend!
Er komen trouwens nog een paar Hebreeuwse woorden in het Arabisch voor, die ook met de kerk te maken hebben. De priester heet 'kaahin' – en u kent het bijbehorende Hebreeuwse woord van de naam van een prominent politicus: Job Cohen. Zijn achternaam geeft aan dat zijn verre voorouders als priesters dienst gedaan hebben aan de tempel van Jeruzalem.
Voor het gemak ben ik voor de mensen hier trouwens ook een 'kaahin', maar dan eentje van de 'kaniesa broetestantija', de protestantse kerk. En, inderdaad (u dacht het al), het woord 'kaniesa' heeft te maken met het Hebreeuwse 'knesset', dat eigenlijk 'vergadering' betekent.

Morgen vertrek ik voor een periode van drie weken naar het Paulusklooster. Ik heb een dongel aangeschaft en twee gigabyte prepaid internetcapaciteit, dus ik hoop jullie vandaar ook van mijn wel en wee op de hoogte te kunnen houden. En er valt nu al weer een heleboel nieuws te vertellen, dus dat wordt nog wat!